Γονείς, εκπαιδευτικοί, και στην μέση η παιδική παχυσαρκία.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας...

Φωτογραφία από την ιστοσελίδα 
του ΕΠΑ.Λ. Μεσολογγίου

         Είναι πλέον γνωστό ότι η παιδική παχυσαρκία αποτελεί μάστιγα που εξαπλώνεται με ασύλληπτους (για τα μέχρι πρότινος) δεδομένα, καθώς, σύμφωνα με εγχώριες και διεθνείς μελέτες, περίπου 4 στα 10 παιδιά της χώρας έχουν σωματικό βάρος που υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια, υποσκάπτοντας τα θεμέλια της υγείας τους.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας (24 Οκτωβρίου), που έχει ορίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε μια προσπάθεια ανάδειξης του προβλήματος, το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων πραγματοποίησε την προηγούμενη Παρασκευή μια καμπάνια στα σχολεία της χώρας, με στόχο την ενημέρωση, για μια ακόμη φορά, πάνω στο μείζον αυτό ζήτημα.

Συγκεκριμένα, το κείμενο που έφτασε από το Υπουργείο στις Διευθύνσεις Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης ανά την χώρα, και μέσω
αυτών στα σχολεία, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Στο πλαίσιο του Προγράμματος “Κοινωνικό  Σχολείο” και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παχυσαρκίας, […] καλούνται όλα τα σχολεία της χώρας […] να πραγματοποιήσουν ομιλίες και δραστηριότητες σχετικά με τις Διατροφικές Συνήθειες και την Πρόληψη της Παχυσαρκίας.».

Στο Δημοτικό Σχολείο Ευηνοχωρίου

Συμμετέχοντας με μεγάλη ευχαρίστηση από το 2003 σε σεμινάρια για εκπαιδευτικούς και σχολικές δράσεις για ενημέρωση μαθητών και γονέων, και συμβάλλοντας στα προγράμματα Αγωγής Υγείας με ομιλίες και εισηγήσεις σε σχολεία της Αιτωλοακαρνανίας, δεν θα μπορούσα να αρνηθώ τις προσκλήσεις που δέχτηκα από σχολεία αλλά και από τις Διευθύνσεις Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης του νομού για ομιλίες επί του θέματος. Το αποτέλεσμα ήταν να προκύψει ένας, ομολογουμένως, υπέροχος κύκλος δράσεων (καθότι δεν ήταν εφικτό να πραγματοποιηθούν όλες την ίδια μέρα), που πραγματοποιήθηκε σε αγαστή συνεργασία με τους εκάστοτε υπεύθυνους εκπαιδευτικούς και έκλεισε την Πέμπτη, 30 Οκτωβρίου, στο Δημοτικό Σχολείο Ευηνοχωρίου. Ωστόσο, για μια ακόμη φορά δεν μπόρεσα να αποφύγω κάποιους προβληματισμούς…

Μέσα από τις συζητήσεις που προκύπτουν σε τέτοιες περιπτώσεις, ένας διαιτολόγος μπορεί εύκολα να αντιληφθεί – όπως γίνεται συχνά και στον αυστηρά επαγγελματικό του χώρο – ότι, αν και τα στατιστικά μιλάνε για ελλιπή ενημέρωση των παιδιών από τους γονείς τους σχετικά με διατροφικά ζητήματα, οι μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης γνωρίζουν αρκετά πάνω στο θέμα της διατροφής. Σε αυτό ίσως να συμβάλλει η επαφή των μαθητών με τις βασικές αρχές της επιστήμης της διατροφής και την Μεσογειακή Διατροφή μέσω των μαθημάτων που γίνονται στα σχολεία καθώς και μέσω των Ομάδων Αγωγής Υγείας που συγκροτούνται σε πολλά από αυτά.

Προκύπτει, όμως, η εύλογη απορία: από την στιγμή που τα παιδιά (από τα νηπιαγωγεία ακόμη) γνωρίζουν ποιες είναι οι υγιεινές και ποιες οι ανθυγιεινές - λανθασμένες διατροφικές επιλογές, γιατί το πρόβλημα της παχυσαρκίας είναι διαρκώς διογκούμενο;

Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί από τα Υπουργεία Υγείας και Παιδείας πολυάριθμα προγράμματα διατροφικής αγωγής και προαγωγής της σωματικής άσκησης, με στόχο την ενημέρωση των παιδιών, των εφήβων και των γονιών τους, κάθε φορά με νέο εντυπωσιακό και ευρηματικό όνομα. Έχουν συσταθεί επιστημονικές ομάδες, έχουν εμπλακεί πολλοί φορείς (από επιστημονικούς συλλόγους και πανεπιστήμια μέχρι νοσοκομειακά ιδρύματα), έχουν εκδοθεί ηλεκτρονικά και έντυπα φυλλάδια, και για όλα αυτά έχουν απορροφηθεί κονδύλια από το ΕΣΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γίνονται διαρκώς αξιέπαινες προσπάθειες από δασκάλους και καθηγητές που συντονίζουν Ομάδες Αγωγής Υγείας στα σχολεία, ενώ αμέτρητες είναι οι εκπομπές στην τηλεόραση και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς, όπως και τα άρθρα με πηχυαίους τίτλους στις εφημερίδες, τα περιοδικά και το διαδίκτυο, με αντικείμενο την παιδική παχυσαρκία. Μολαταύτα, το ποσοστό της παιδικής παχυσαρκίας είναι συνεχώς αυξανόμενο, αποδεικνύοντας την τεράστια δύναμη του «μάρκετινγκ» (αλλά αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο στην διατροφή)! Οι διαστάσεις του προβλήματος, μάλιστα, είναι τέτοιες ώστε τα ποσοστά που πριν από μια δεκαετία τρομοκρατούσαν την επιστημονική κοινότητα, φαντάζουν πολύ μικρά σε σχέση με τα σημερινά! Θα παρατηρήσει, βέβαια, ο αναγνώστης ότι το ίδιο συμβαίνει και με άλλα ζητήματα πρόληψης (από τα ναρκωτικά, τον αλκοολισμό, το κάπνισμα και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα μέχρι τα τροχαία ατυχήματα, την βία, τον χουλιγκανισμό και την «σχολική τρομοκρατία» του bullying), στα οποία οι στατιστικές και οι προοπτικές μόνο ευχάριστες και ευοίωνες δεν μοιάζουν…

Αυτό που θα πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι το στενό οικογενειακό περιβάλλον και το σχολείο αποτελούν, αντίστοιχα, το πρώτο και δεύτερο επίπεδο επιρροής των διατροφικών συνηθειών ενός παιδιού, ακολουθούμενα στην συνέχεια από την τοπική και την ευρύτερη κοινωνία (παρέες, γειτονιά, τηλεόραση, διατροφική πολιτική, επιστημονική κοινότητα, νομοθετικά πλαίσια, παγκόσμιοι οργανισμοί, κτλ). Εξάλλου, τα παιδιά σε μικρές ηλικίες είναι πάντα πιο δεκτικά στις υγιεινές συνήθειες σε σχέση με αυτά μεγαλύτερης ηλικίας, που συνήθως τις θεωρούν πιο υποτιμητικές, ενδίδοντας στον πειρασμό των καταχρήσεων που τους “επιβάλλει” ο περίγυρός τους.

Αβίαστα, λοιπόν, εξάγεται το συμπέρασμα πως κάθε συντονισμένη και οργανωμένη προσπάθεια ενημέρωσης θα είναι αποτυχημένη σε ευρεία κλίμακα, αν δεν προωθηθεί ένα υγιεινό μοντέλο διατροφής από το σπίτι και από την τάξη. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να διαδραματίσουν τον πρωταρχικό και πιο καίριο ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας, προτού οι κακές συνήθειες της πολυθερμιδικής διατροφής και της νωχελικότητας αποτελέσουν μόνιμο τρόπο ζωής. Για τον λόγο αυτόν είναι επιτακτική η ανάγκη να κατανοήσουν οι ίδιοι την βαρύνουσα σημασία του ζητήματος, πέρα από τις όποιες θεωρητικές αναλύσεις, και να συνειδητοποιήσουν ότι η λύση του προβλήματος περνάει πρώτα και κύρια από το δικό τους χέρι. 

Κλείνοντας, θα αναφέρω την προσωπική εκτίμηση ότι η κατάσταση θα ήταν μάλλον πολύ χειρότερη σήμερα, αν δεν υπήρχε η καταλυτική συμβολή πολλών εκπαιδευτικών, που ασχολούνται με την προαγωγή της υγείας και της σωστής διατροφής, με ευσυνειδησία, ευαισθησία και όρεξη.

 

Από την ημερίδα των Διευθύνσεων Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης,
 για την ενημέρωση των εκπαιδευτικών σχετικά με το θέμα.